Almanya’nın Rusya’ya Kuzey Akım 2 resti ne manaya geliyor?

Rusya'nın Ukrayna'nın firakçı bölgelerini bağımsız devlet olarak tanıması sonrasında, Batı'dan birinci somut reaksiyon Almanya'dan geldi.

Olaf Scholz hükümeti, Kuzey Akım 2 doğalgaz boru çizgisinin ruhsatlandırma sürecini durdurduklarını, sınırın bu kademede faaliyete geçemeyeceğini açıkladı.

Pekala, Kuzey Akım 2 neden kıymetli? Scholz Hükümeti'nin Kremlin'e resti ne manaya geliyor? ABD ve Doğu Avrupa ülkeleri neden projeye itiraz ediyor? Rusya, karşı atağa girişip Avrupa'ya doğal gaz vanalarını kapatır mı? Merak edilenleri 5 soruda derledik:

1. Kuzey Akım 2 projesi nedir?

Üretimine 2018 yılında başlanan Kuzey Akım 2 projesiyle Rusya doğal gazının, transit ülkeler olmaksızın, direkt Almanya'ya taşınması hedefleniyordu.

1230 km uzunluğundaki bu boru sınırı, Baltık Denizi'nin altından geçen ve 2011 yılından bu yana faaliyette olan Kuzey Akım boru çizgisine paralel inşa edildi.

Rusya, imali geçen Eylül ayında tamamlanan ve inşası için yaklaşık 11 milyar dolar harcanan bu boru çizgisi ile Avrupa'ya yılda 55 milyar metreküp ilave doğal gaz sevk etmeyi, böylece birinci Kuzey Akım sınırıyla birlikte toplam sevkiyatını 110 milyar metreküpe çıkarmayı hedefliyordu.

Boru çizgisine doğal gazın verildiği, sevkiyata hazır olunduğu açıklandı.

Fakat Kuzey Akım 2'nin faaliyete geçmesi için, boru çizgisinin Almanya'daki ruhsatlandırma ve Avrupa Birliği'ndeki onay süreçlerinin tamamlanması bekleniyordu.

2. Rusya, Kuzey Akım 2 için neden ısrar etti?

Rusya için Avrupa pazarı, güç satışından elde ettiği gelir, büyük ehemmiyet taşıyor.

Rus güç devi Gazprom, Ukrayna üzerinden yapılan doğal gaz sevkiyat altyapısının eskidiğini ve yıprandığını, yenilenmesi gerektiğini söylüyor, Kuzey Akım 2 ile Avrupa'nın artan doğal gaz muhtaçlığına cevap verebileceğini savunuyor.

Transit geçiş fiyatları olmadığı için fiyatın da daha uygun olacağını, Kuzey Akım 2'nin Belarus ve Ukrayna'dan sevk edilen doğal gazı "tamamlayacı nitelik" taşıdığını öne sürüyor. Ancak bu argümanlarının gerisinde, Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatında Ukrayna'yı baypas etme emelinin yattığı belirtiliyor.

3. Kuzey Akım 2'ye ABD ve Doğu Avrupa ülkeleri neden itiraz ediyor?

ABD ile Almanya ortasında son yıllarda en sert tansiyon Kuzey Akım 2 nedeniyle yaşandı. Rusya'nın Kuzey Akım 2'yi "jeopolitik bir silah" olarak kullanabileceğini, bu projenin Avrupa'nın Rusya'ya güç alanındaki bağımlılığını daha da artıracağını savunan ABD, projenin başlamasını engelleyemeyince, evvel tamamlanmasını akabinde da faaliyete geçmesini durdurmaya odaklanmıştı.

Washington, projede yer alan Rus şirketlerine yaptırım kararlarıyla boru çizgisinin faaliyete geçmesini engellemeye çalışmış, bu ataklarıyla Kuzey Akım 2'nin gecikmesine yol açmıştı.

Ukrayna ile Rusya ortasında tırmanan son tansiyon sırasında ABD halini daha da sertleştirdi. Almanya Başbakanı Olaf Scholz'u Washington'da ağırlayan ABD Lideri Joe Biden, ortak basın toplantısında, Rusya'nın Ukrayna'ya muhtemel askeri müdahalesi durumunda "Kuzey Akım 2 diye bir şey kalmayacağını" söylemişti.

ABD Lideri Biden, Almanya'nın uhdesinde bir hususa nasıl müdahale edebilecekleri sorusuna da sert sözlerle, "Bunu yapma imkanına sahip olduğumuz konusunda size kelam veriyorum" karşılığını vermişti.

Doğu Avrupa ülkeleri de yıllardır Kuzey Akım 2'ye itiraz ediyor.

Nedenlerinden biri, Rusya'nın bu atakla Ukrayna ve Polonya'yı baypas etmesi, bunun sonucunda da bu ülkelerin, Moskova'ya karşı ellerindeki en büyük kozu kaybetme riskiyle karşı karşıya kalmaları. Ayrıyeten bu ülkeler, transit gelirlerinde de kayıp yaşayabilecek.

Doğu Avrupa ülkeleri, Kremlin'in doğal gazı "silah" üzere kullandığını savunuyor ve Kuzey Akım 2'yi bir "Rus komplosu" olarak nitelendiriyorlar. Bu ülkeler boru sınırının, Avrupa'nın Rusya doğal gazına bağımlılığını artıracağını, Avrupa Birliği'ni de Moskova'nın şantajlarına boyun eğmeye zorlayacağını söylüyorlar.

4. Almanya'nın Kuzey Akım 2 lisans sürecini askıya alma resti ne manaya geliyor?

Aralık ayında başbakanlık koltuğuna oturan Olaf Scholz, haftalardır Rusya'ya karşı kararlı bir duruş sergilemediği gerekçesiyle eleştiriliyordu.

Scholz'un, Kuzey Akım 2'nin durdurulması davetlerini birinci başlarda "Bu, ticari bir proje" açıklamasıyla karşılıksız bırakması, hem Ukrayna'nın hem de Batılı müttefiklerinin sert reaksiyonuna yol açmıştı.

Ukrayna'nın doğusundaki firakçı bölgelerin bağımsızlığını tanıyan Putin'e birinci reaksiyonun Scholz'dan gelmesi, bu nedenle memleketler arası gözlemciler tarafından "sürpriz bir adım" olarak değerlendirildi.

Başbakan Scholz, Kuzey Akım 2 projesini askıya alma kararını açıklarken, Rusya'nın Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve egemenliğini maksat alan atakları nedeniyle "yeni bir durumun oluştuğunu", bu gelişmeler ışığında "yeniden kıymetlendirme yapma gereksinimi duyduklarını" vurguladı.

İktisat Bakanlığı'na, Kuzey Akım 2'nin ruhsat alması için gerekli güç güvenliği tahlil raporunu geri çekmesi talimatını verdiğini aktaran Scholz, ruhsat olmadan boru sınırının da faaliyete geçemeyeceğini vurguladı.

"Ekonomi Bakanlığı'nın ilgili ünitesi, son günlerdeki gelişmeler ışığında arz güvenliğimize ait yeni bir kıymetlendirme yapacak" diyen Scholz, yeni bir tahlil raporu hazırlanacağını, bunun da vakit alacağına işaret etti.

Alman hükümetinin, Rusya'dan muhtemel tazminat taleplerinin önüne geçmek için, boru çizgisi projesini büsbütün durdurmak yerine, bu türlü bir yolla süreci askıya aldığı yorumları yapılıyor.

Yeşiller partili İktisat Bakanı Robert Habeck de yaptığı açıklamada, son aylarda doğal gaz piyasalarında yaşanan gelişmelere işaret etti, bunun da hükümeti yeni bir değerlendirmeye zorladığını söyledi.

Habeck, Kuzey Akım 2 projesinin ruhsatlandırılmasını sağlayacak raporu geri çektiğini, yenisi kaleme alınana kadar da "projenin onaylanmayacağını" söyledi.

Kimi uzmanlar, "Kuzey Akım 2 öldü" değerlendirmesini yaparken, kimi gözlemciler Almanya'nın bu atılımının, siyasetlerini gözden geçirmesi için Rusya üzerinde baskı oluşturabileceği görüşünü savunuyorlar.

Alman hükümeti, Ukrayna'da savaşı önlemek için diplomatik eforlarını sürdürürken, Kuzey Akım 2 projesini de bir koz olarak elinde tutmaya devam etmek istiyor.

5. Rusya, gazı keserek misilleme yapar mı?

Rus yetkililer, Avrupa'ya doğal gazı kesmek üzere bir niyetlerinin olmadığını altını çizseler de Rusya'nın Avrupa'ya doğal gaz vanalarını kapatıp kapatmayacağını kimse tam olarak öngöremiyor.

Lakin bu tıp bir misillemenin yalnızca Avrupa için değil, Rusya için de "ağır ve yıkıcı sonuçlar" doğurabileceğinin altı çiziliyor.

Uzmanlar Avrupa'nın Rus doğal gazına bağımlı olduğu kadar, Rusya'nın da Avrupa'ya sattığı doğal gazdan elde ettiği gelirlere bağımlı olduğuna, karşılıklı bir bağımlılık münasebeti bulunduğuna dikkat çekiyor.

Almanya İktisat Bakanı Robert Habeck, Ukrayna krizi nedeniyle güç piyasasında türbülans yaşanabileceğini, güç fiyatlarının artabileceğini söylemekle birlikte, Almanya'nın güç tedariğinin tehlikede olmadığını duyurdu.

Kremlin, Scholz Hükümeti'nin Kuzey Akım 2'yi askıya alma atılımını, "Almanya kendi ayağına kurşun sıkıyor" kelamlarıyla eleştiriyor. Alman Hükümeti ise Rusya'ya güç alanındaki bağımlılığını azaltmakta, yenilenebilir etraf dostu güçlere yük vermekte kararlı olduğunu yineliyor. Fakat bu gerçekleşene kadar doğal gaz muhtaçlığının yüzde 50'sini tedarik ettiği Rusya'ya bağımlılığı sürecek.

Kiel Dünya İktisadı Enstitüsü Lider Yardımcısı Prof. Dr. Stefan Kooths, Rusya'nın vanaları kapatarak doğal gaz tedariğinde kesintiye gitmesini beklemediğini açıkladı.

"Bu, çok mümkün görünmüyor zira bu Rusya için uzun vadeli ağır sonuçlar doğurur. Tedarik sürecine ait inşa edilmiş itimat bir gecede heba olur" diyen Kooths, Alman Hükümeti'nin Kuzey Akım 2'yi askıya alma kararını şu sözlerle kıymetlendirdi:

"Kuzey Akım 2'ye ruhsat verilmesi sürecinin durdurulması sayesinde AB'nin doğal gaz tedarik etme güvenliği tehlikeye sokulmadan Putin'in Ukrayna üzerinde kullandığı bir jeoekonomik baskı, onun elinden alınmış oldu."

Avrupa'nın en güçlü iktisadı pozisyonundaki Almanya için güç tedariği kilit ehemmiyet taşıyor.

Almanya'nın güç tüketiminin yaklaşık dörtte birini doğal gaz oluştururken, bunun yaklaşık yüzde 50'sini Rusya'dan satın alıyor. 2011 Fukuşima nükleer felaketi sonrasında nükleer güçten vazgeçme kararı alan Almanya için doğalgazın kıymeti daha da artmış durumda. Almanya, 2030'a kadar kömür kullanımına da son vermeyi hedefliyor.

Bedel Akal

©️ Deutsche Welle Türkçe